CRI یا شاخص نمود رنگ یکی از پارامترهای مهم در تعیین کیفیت محصولات روشنایی یا نورپردازی است. شاخص نمود رنگ یک معیار جهانی به حساب می‌آید و مخفف Color Rendering Index است. آشنایی با این مفهوم میتواند در بسیاری از پروژه‌ها برای طراحان و خریدان محصولات روشنایی کمک‌کننده باشد. CRI میتواند به شما نشان دهد که نور یک منبع روشنایی چقدر میتواند رنگ اجسام را طبیعی جلوه دهد. به همین علت در بسیاری از مکان‌ها و به‌خصوص فروشگاه‌های مختلف، توجه به آن ضروری است. در ادامه بیشتر با مفهوم CRI آشنا خواهیم شد.
مفهوم cri یا شاخص نمود رنگ
مهم‌ترین سوالی که باید قبل از پاسخ به بقیه پرسش‌ها به آن پاسخ دهیم، آن است که اصلا شاخص نمود رنگ چیست؟ اگر توجه کرده باشید، زمانی‌که از منابع نوری مختلف استفاده می‌کنید ممکن است رنگ اشیاء مختلف نسبت به قبل با تغییراتی همراه باشد. در واقع، این احتمال وجود دارد که رنگ طبیعی آن را به‌طور واضح مشاهده نکنید. همین موضوع سبب شده تا یکی از مهم‌ترین اصطلاحات و مفاهیم روشنایی با عنوان CRI در مورد محصولات مختلف شکل بگیرد. این مفهوم به این موضوع اشاره دارد که یک منبع چقدر میتواند اشیاء مختلف را زیر نور خود به رنگ حقیقی آن نشان دهد.
منابع روشنایی مختلفی که در بازار وجود دارد، طیف نوری متفاوتی ممکن است از خود منتشر کند. بهعنوان مثال، برخی از لامپ‌ها طیف رنگی آبی را از خود منتشر نخواهد کرد. این در حالی است که نور طبیعی خورشید تمامی طیف‌های نوری از قرمز گرفته تا بنفش را ساطع می‌کند.
همین امر سبب می‌شود رنگ اجسام مختلف زیر نور طبیعی خورشید به رنگ طبیعی خود نزدیک‌تر باشد. اگر منبع روشنایی یک طیف خاص نظیر آبی را از خود منتشر نکند، اجسام آبی با رنگ طبیعی خود مشاهده نخواهد شد. این موضوع در خیلی از مواقع میتواند سبب مشکلاتی در انتخاب رنگ مناسب شود.
چرا cri اهمیت دارد؟
تا اینجای مقاله متوجه شدید که شاخص نمود رنگ چیست. اما دانستن چنین اصطلاحی چه اهمیتی برای شما دارد؟ دقت داشته باشید که این مفهوم در کیفیت رنگ محصولات مختلف تاثیرگذار است. به همین دلیل اگر از لامپی با CRI پایین در یک محیط استفاده شود، مطمئنا رنگ محصولات زیر نور این منبع نور آن‌طور که باید به نظر برسد، نخواهد بود.
شاخص رندر رنگ (CRI) به عنوان عددی بین 0 تا 100 اندازه گیری می شود. در صفر (0)، همه رنگ ها یکسان به نظر می رسند. CRI 100 رنگ واقعی جسم را نشان می دهد. به طور معمول، منابع نور با CRI 80 تا 90 خوب در نظر گرفته می شوند و منابع نور با CRI 90+ عالی هستند! قانون کلی این است: هر چه CRI بالاتر باشد، ظرفیت رندر رنگ بهتر است.
از این مفهوم به‌منظور تهیه منابع روشنایی مختلف برای محیط‌های گوناگون کاربرد دارد. بهعنوان مثال، در فروشگاه‌های مختلف برای آنکه رنگ محصولات به‌صورت طبیعی دیده شود، باید از محصولات روشنایی با CRI بالای 90 استفاده کرد. رعایت این نکته برای گالری‌های هنری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
نقش cri در چراغ های مدرن
در گذشته به‌دلیل آنکه حوزه روشنایی به‌صورت حرفه‌ای دنبال نمی‌شد، بسیاری از شرکت‌های سازنده منابع نوری نمی‌دانستند که اصلا شاخص نمود رنگ چیست. به همین دلیل محصولاتی که در گذشته وارد بازار می‌شد، کیفیت زیادی نداشته و صرفا برای تامین نور محیط مناسب بود. اما امروزه با توجه به پیشرفت‌هایی که در این حوزه شکل گرفته، انتظار خیلی از مصرف‌کنندگان از کیفیت محصولات روشنایی متفاوت است. ازاین‌رو، شرکت‌های تولیدکننده انواع لامپ و چراغ مجبور شدند از متخصصین چنین حوزه‌ای برای برطرف‌‌کردن نیاز مشتریان کمک گیرند.
به همین علت، در سال‌های اخیر شاهد عرضه محصولات روشنایی مدرن با داشتن CRI بالا به بازار بوده‌ایم. در حقیقت، امروزه این منابع علاوه‌بر نور محیط، میتواند برای اهداف دیگر مورد استفاده قرار بگیرد. بهعنوان مثال، این محصولات نسبت به نمونه‌های قدیمی‌تر موجود در بازار با توجه به نمایش اقلام به رنگ طبیعی خود، میتواند در خیلی از فضاها کاربرد داشته باشد.
مقایسه مقدار cri در نور های مختلف
بهترین نوری که میتواند اجسام مختلف را با رنگ طبیعی آن نشان دهد، روشنایی روز است. به همین دلیل، در بسیاری از مشاغل ممکن است برای انتخاب برخی محصولات از نور طبیعی روز کمک بگیرند. چراغ‌های مدرن و هالوژنی امروزی نیز با توجه به کیفیتی که دارد از CRI نسبتا بالایی برخوردار است. به‌طوری که شاخص نمود رنگ آن‌ها نزدیک به 100 خواهد بود.
بااین‌حال، برخی از محصولات موجود در بازار با توجه به تکنولوژی و کیفیتی که هریک دارد، از CRI بین 17 تا 96 برخوردار است. مسلما هرچه این محصولات عدد شاخص بالاتری داشته باشد، ویژگی‌های آن در نمایش اجسام به نور طبیعی نزدیک‌تر خواهد بود. CRI مستقل از دمای رنگ است. اینها دو مقوله متفاوت هستند. به عنوان مثال، یک منبع نور با دمای رنگ نور 5000K (دمای رنگ نور مهتابی) می تواند CRI 75 داشته باشد، اما یک منبع نور 5000K دیگر می تواند CRI 90 داشته باشد.
CRI چگونه اندازه گیری می شود؟
معیار سنتی CRI بر اساس مجموعه ای از هشت رنگ مرجع است (شکل مقیاس های رندر رنگ را در زیر ببینید). اندازه‌گیری رسمی CRI در آزمایشگاه روشنایی، اغلب به عنوان بخشی از فرآیند بزرگتر آزمایش و تأیید یک محصول انجام می‌شود.
منبع نور مورد آزمایش بر روی رنگ های مرجع هدایت می شود و عملکرد نمایش رنگ آن توسط یک اسپکتروفتومتر اندازه گیری می شود، اسپکتروفتومتر ابزاری است که مقدار فوتون ها (شدت نور) جذب شده را پس از عبور از محلول نمونه اندازه گیری می کند. سپس هر یک از هشت نتیجه با معیار (رنگ های مرجع اندازه گیری شده در نور خورشید) مقایسه می شود.
برای هر یک از هشت رنگ، تفاوت عملکرد بین معیار و منبع نور آزمایش شده محاسبه و به صورت درصد داده می شود. پس از آن هشت مقدار به طور میانگین برای ارائه یک رتبه کلی CRI محاسبه می شود.
چرا باید محصولاتی با CRI بالا خریداری کنیم؟
با توجه به توضیحات ارائه شده در بخش‌های پیشین، استفاده از محصولات با CRI بالا میتواند با نمایش رنگ اشیا بهحالت طبیعی، برای کاربردهای مختلف مناسب باشد. به عنوان مثال آشنایی با مفهوم CRI در حوزه دندانپزشکی نیز اهمیت بسیاری برخوردار است. زمانی‌که دندانپزشک قرار است از مواد همرنگ برای پرکردن دندان استفاده کند، باید به نور آن محیط توجه نماید. به همین دلیل، خیلی از اوقات چنین موادی را در نور طبیعی روز انتخاب می‌کنند؛ زیرا انتخاب رنگ زیر نور یونیت سبب خواهد شد مواد ترمیمی در روشنایی طبیعی روز رنگ متفاوتی داشته و زیبایی مدنظر ایجاد نشود.
پروژکتورهای ال ای دی برای آنکه بتواند تصاویر مورد نظر را با کیفیت بالا به‌نمایش بگذارد، باید از سی آر ای بالا برخوردار باشد. بهعنوان مثال، نمونه‌های قدیمی موجود در بازاز CRI پایینی دارد و به همین دلیل تصاویر با رنگ دلخواه به‌نمایش گذاشته نمی‌شود.
با استفاده از این پروژکتورها، می‌توان به‌راحتی تصاویر مختلف را با کیفیت بسیار بالا به‌نمایش گذاشت؛ به‌طوری که مخاطب بتواند رنگ آن را با بهحالت طبیعی مشاهده کند.
