استاندارد شدت روشنایی در محل‌ های مختلف + جدول روشنایی

آیا تا به حال برایتان پیش آمده که برای استراحت اتاقی را انتخاب کرده باشید و بعد از مستقر شدن در اتاق خواب متوجه شوید شدت نور محیط به قدری زیاد است که مانع از استراحت شما می‌شود؟ یا در مواردی دیگر مثل محل کار، میزان روشنایی از حد مناسب کمتر بوده و همین مسئله باعث شود که راندمان کاری بالا نداشته باشید و چشمان شما سریعاٌ خسته شوند؟

این تجربیات ناخوشایند از مقدار نامناسب نور محیط به ما نشان می‌دهد که اهمیت میزان روشنایی بسیار زیاد است. بنابراین اطلاع از استاندارد شدت روشنایی در محل‌ های مختلف برای هر یک از ما ضروری است تا بتوانیم ضمن صرفه جویی در مصرف برق، میزان مناسبی از نور را در محیط خود داشته باشیم. در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم و در انتها جدولی را قرار داده‌ایم تا به شما اطلاعات کاملی از این بخش بدهد.

لوکس یا شدت نور چیست؟

قبل از بررسی استاندارد شدت روشنایی در محل‌ های مختلف، بهتر است به مفهوم شدت نور یا واحد اندازه گیری آن یعنی لوکس، گریزی بزنیم. به طور کلی لوکس به معنای مقدار روشنایی در واحد سطح است. در واقع شدت نوری که از منبع نور به سطوح می‌تابد را اندازه گیری کرده و مقدار آن را با واحد لوکس (LUX) بیان می‌کنند.

به طور علمی و طبق اصطلاحات و مفاهیم روشنایی، لوکس از تقسیم لومن (Φ) بر متر مربع (A) به دست می‌آید:

E = Φ/A

برای مثال یک لامپ 1000 لومن داریم که نور خود را در فضایی به مساحت 10 متر مربع منتشر می‌کند. در این صورت این مکان با 100 لوکس نور روشن می‌شود. این مثال نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار در روشنایی استاندارد محیط، ابعاد فضا می‌باشد.

میزان نور استاندارد اتاق خواب

اتاق خواب مکانی برای داشتن خواب لذت بخش پس از یک روز کاری و پرمشغله می‌باشد؛ گاهی مواقع نیز اتاق محلی است برای مطالعه و کمی خلوت کردن با خودمان و در کل اتاق نقش پناهگاهی را دارد که پس از تمام شدن روز به آن سر می‌زنیم. در همه این موارد نیازی به روشنایی زیاد و ایجاد آلودگی نوری برای ساکنین اتاق نیست. برخلاف دیگر بخش‌های یک خانه مانند پذیرایی و آشپزخانه که نیاز به میزان نور بالایی دارند، برای روشنایی اتاق خواب شدت نور کمتری در حدود 50 تا 100 لوکس لازم است.

استاندارد روشنایی محیط کار

محیط کار یکی از مکان‌هایی است که رعایت استاندارد شدت روشنایی در آن اهمیت بسیاری دارد. شما برای داشتن بازده کاری بالا نیاز دارید که ساعات طولانی در معرض میزان مناسبی از نور قرار بگیرید و در عین حال چشمان شما دچار خستگی نشود. از این رو بهتر است با در نظرگرفتن ابعاد فضا، رنگ محیط و … مقدار روشنایی استاندارد را برای محیط کاری خود فراهم کنید. شایان ذکر است که شدت نور زیاد و یا کمتر از حد مجاز، تهدید جدی برای سلامتی کارمندان و افراد می‌باشد.

با توجه به نوع محل کار و ماهیت فعالیت مربوطه میزان روشنایی محیط تعیین می‌شود. برای مثال برخی فضاها مثل انبار، راهرو و … نیاز به روشنایی زیادی ندارند و مقدار 100 تا 150 لوکس نور کفایت می‌کند. این در حالی است که برای بخش کارمندان و امور اداری میزان روشنایی استاندارد 500 لوکس تعیین شده است. دقت کنید اگر شدت روشنایی از حد استاندارد عبور کند چشمان افراد خسته شده و راندمان مفید پایین می‌آید.

استاندارد روشنایی معابر

سطح بهینه روشنایی در معابر مختلف با توجه به کارایی آن‌ها تعیین می‌شود. برای مثال استاندارد شدت نور در معابر مسکونی با جاده‌ها و خیابان تفاوت دارد. در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم:

روشنایی مناسب در معابر مسکونی

روشنایی مناسب در معابر مسکونی و شهری از مهم‌ترین وظایف سازمان شهرداری است که باعث بهبود دید در شب شده و راحتی شهروندان را در رفت و آمد فراهم می‌کند. همچنین با اجرای نورپردازی استاندارد و اصولی در این معابر امنیت جانی افراد در زمان رانندگی، پیاده روی یا دوچرخه سواری تامین می‌شود. در نتیجه باید با در نظر گرفتن عرض و طول معابر، روشنایی مسیر و میزان عبور و مرور عابران پیاده بهترین میزان روشنایی را محاسبه کرد. معمولا استاندارد شدت روشنایی در این محیط از 5 تا 10 لوکس تخمین زده می‌شود تا مقدار بیش از حد آن باعث ایجاد مزاحمت نوری برای ساکنین منازل نشود.

روشنایی اصولی در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها

یکی از موارد مهم در پیشگیری از بروز تصادف و حوادث رانندگی، روشنایی اصولی خیابان‌ها و بزرگراه‌ها می‌باشد. به کارگیری منابع روشنایی با زاویه نورپردازی درست و اصولی، عدم خیرگی و ایجاد آلودگی نوری عوامل مهمی در تامین امنیت این معابر می‌باشد. میزان 20 تا 30 لوکس نور برای روشنایی استاندارد این قسمت پیشنهاد می‌شود.

استاندارد روشنایی پارکینگ

پارکینگ از دیگر مکان‌هایی است که نیاز به روشنایی خصوصا در شب دارد. برای رفت و آمد ساکنین ساختمان و ایجاد امنیت مقدار مناسبی از نور لازم است. از آنجایی که هدف اصلی روشنایی در پارکینگ حرکت با سرعت پایین و بدون خطر ماشین‌ها است پس نیازی به روشنایی زیاد در حد خیابان نیست. به همین علت استاندارد تامین روشنایی در این محیط را در حدود 5 تا 10 لوکس در نظر می‌گیرند.

میزان نور استاندارد سالن ورزشی

نورپردازی و روشنایی سالن‌های ورزشی از آن جهت اهمیت زیادی دارد که ورزشکاران نباید دچار خطای دید شوند و فضایی امن و بی خطر داشته باشند. به همین منظور نور باید نسبتاً همگن و یکپارچه باشد و از لامپ های خطی با نور یکنواخت استفاده شود. به طور کلی برای ورزش‌ هایی که با توپ همراه هستند روشنایی حدود 200 لوکس پیشنهاد شده و در عین حال برای برگزاری مسابقات در این محیط، روشنایی 500 تا 750 لوکس توصیه می‌شود.

استاندارد روشنایی سوله های صنعتی

استفاده از منابع نوری در کارگاه‌ها و سوله‌های صنعتی نیازمند رعایت برخی از نکات است. برای مثال به دلیل اینکه معمولا در این مکان گرمای زیاد حاصل از فعالیت‌های صنعتی تولید می‌شود، پس از چراغ‌هایی که حرارت می‌دهند استفاده نشود. به علاوه مقدار بهینه‌ای از روشنایی یعنی حدود 400 تا 700 لوکس به کار گرفته شود. همچنین از ایجاد خیرگی جلوگیری شده و نور تا حد امکان پخش شود. قابل اشاره است که به بسته به نوع فعالیت کارگاه، گاهی نیاز است که نور بیشتری استفاده شود. در این صورت از میزان روشنایی بیشتری بهره بگیرید.

استاندارد شدت روشنایی در محل های مختلف به همراه جدول pdf

کمیته ملی روشنایی موسسه استاندارد ایران برای اغلب اماکن مانند محله‌های مسکونی، تجاری و صنعتی مقادیری برای شدت روشنایی کمینه پیشنهاد کرده است که در جدول زیر به آن‌ها اشاره شده است:

شما می‌توانید جدول روشنایی قسمت قبل را به صورت پی دی اف از لینک زیر دانلود کنید.

همانطور که در این مقاله مطالعه کردید، استاندارد شدت روشنایی در محل‌ های مختلف با یکدیگر متفاوت است و به عواملی مانند ابعاد فضا، رنگ دیوارها و چیدمان، سبک دکوراسیون و … بستگی دارد. بنابراین با شناخت میزان روشنایی مناسب محل خود با توجه به فاکتورهای نام برده شده و توجه به صرفه جویی در مصرف برق، سطح بهینه ای از انرژی و روشنایی را در محیط پیاده سازی کنید.